تحلیل اثر رشد اقتصادی بخش کشاورزی بر کاهش فقر روستایی در ایران

چکیده به منظور تحلیل میزان تاثیر، بخش حقیقی اقتصاد و عملکرد دولت در متغیرهای توزیع مجدد درآمد، بر رفاه جامعه، ارزیابی رابطه سه متغیر رشد اقتصادی، توزیع درآمد و فقر می تواند بسیار راهگشا باشد. از یک سو دستیابی به رشد اقتصادی بالا به عنوان زمینه ساز توسعه اقتصادی، از اهداف اصلی برنامه های اقتصادی تمامی دولت ها محسوب می شود. از دیگر سو، گسترش روز افزون فقر و نابرابری در توزیع درآمد، در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه و تجربیات گذشته این کشورها در رشد اقتصادی، مقوله ی فقر را به مسئله جدی در طی مراحل گذار در مسیر توسعه، تبدیل نموده است. جایگاه مناطق روستایی در برنامه های مبارزه با فقر و نابرابری درآمدی، موقعیت بخش کشاورزی در سیاست های رشد اقتصادی و مناطق روستایی به عنوان بستر اصلی کشاورزی در کشورهای مختلف، از جمله ایران باعث گردیده است که ارزیابی رابطه ی رشد اقتصادی بخش کشاورزی بر کاهش فقر مطلق و نسبی روستایی موضوعیت علمی و پژوهشی پیدا کند. در این پژوهش مناطق روستایی به عنوان جامعه ی آماری انتخاب گردیده است و در دوره زمانی 1388-1353 و از طریق رگرسیون معادلات به ظاهر نامرتبط (sure) رابطه رشد اقتصادی بخش کشاورزی و فقر نسبی و مطلق روستایی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده کاملا منطبق بر حقایق دنیای واقع و تئوری های اقتصادی است و بیانگر تاثیر مستقیم و معنی داری نیروی کار، موجودی سرمایه، بهره وری نیروی کار و سرمایه، بر رشد اقتصادی بخش کشاورزی است. اما نرخ باسوادی معنی دار نبوده و نشان دهنده عدم تاثیر نرخ باسوادی بر رشد اقتصادی در بخش کشاورزی است. با وجود اینکه تاثیر معنی دار نابرابری درآمد، بر فقر نسبی و مطلق روستایی مورد تایید قرار نگرفته است، اما نتایج موجود نشان می دهد که بین رشد اقتصادی بخش کشاورزی و فقر نسبی و مطلق روستایی، رابطه ی مثبت معنی داری وجود دارد، که ناشی از عدم تاثیر رشد ایجاد شده در بخش کشاورزی بر کاهش فقر در مناطق روستایی بوده است و عدم معنی داری ضریب جینی بر کاهش فقر مطلق نیز ناشی از همین موضوع است، که درآمدهای ایجاد شده بصورت عادلانه توزیع نمی گردد. بدین ترتیب رشد بخش کشاورزی و ضریب جینی در معادلات دوم هر مدل دارای تاثیر مثبت بر کاهش فقر نمی باشند. پیشنهاد می شود به منظور توزیع مناسب و تاثیرگذار منافع حاصل از رشد اقتصادی در بین تمامی طبقات روستایی به ویژه اقشار فقیر روستایی در کنار پیگیری و تقویت عوامل موثر بر رشد اقتصادی بخش کشاورزی، برنامه های لازم در قالب توزیع عادلانه دارایی های مولد و ارتقای سرمایه انسانی برای اقشار فقیر روستایی تدوین و اجرایی گردد.